خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدامین پورحسینقلی؛ مدتی پیش در گروهی مجازی در یکی از شبکههای اجتماعی با این پیام مواجه شدم:
«لیمو ترش بخورید! اگر روزی یک عدد لیمو ترش بخورید هرگز سرطان نخواهید گرفت. این رازی است که شرکتهای داروسازی اجازه نمیدهند شما بدانید چون اگر بدانید دیگر سرطان نمیگیرید و آنها ورشکست می-شوند!»
احتمالاً همه ما در گروههای شبیه این عضو هستیم که یکی از اعضای فامیل با ارسال پیامهای اینچنینی اسرار بزرگی را افشاء میکند! معمولاً در این گروهها تئوریهای توطئه زیادی تا کنون افشا شده است؛ از عاملان اصلی تولید ویروس کرونا تا دستهای پشت پردهای که انواع مریضیها را برای آدمها درست میکنند تا داروهای خود را بفروشند.
این تئوریهای توطئه همواره برای بخشی از مخاطبانش جذاب است و به همین دلیل بهرغم افزایش سطح تحصیلات و معلومات انسانها، هنوز بازار آن گرم باقی مانده است و اتفاقاً با استفاده از شبکههای مجازی اجتماعی با سرعت بیشتری تکثیر میشود. اما چه پشتوانهای برای چنین تئوریهایی وجود دارد؟ چندان از مدعیان تئوریهای توطئه انتظار ارائه ادله و مدرک نداشته باشید چون وجود نداشتن مدرک خودش بخشی از تئوری توطئه است. آنها با ادعای اینکه قدرتهای پشت پرده اجازه نمیدهند شما به این مدارک دسترسی داشته باشید، خیال خودشان را راحت میکنند (حالا اینکه خودشان چطور فهمیدهاند که چنین مدارکی وجود دارد و واقعی است فقط خدا میداند). گرچه با کمی دقت و ریزبینی و بهرهمندی از تفکر انتقادی میتوان به سادگی پی برد که تئوری آنها تا چه اندازه بیاساس است.
اجازه بدهید به طور موردی به همین مثال سرطان و توطئه شرکتهای داروسازی بپردازیم. بر اساس یک تئوری توطئه، درمان سرطان کشف شده است ولی شرکتهای داروسازی برای اینکه داروهایشان را به ما بفروشند اجازه نمیدهند مردم دنیا از این کشف با خبر شوند. میتوانیم بیشتر وارد جزئیات این ادعا شویم و بپرسیم کدام شرکت و در چه زمانی و بر اساس چه شواهدی به کشف درمان قطعی سرطان رسیده است؟ کدام مبتلایان به سرطان و دقیقاً چه نوع سرطانهایی در چه آزمایش بالینی و در چه مدت پیگیری درمان شدهاند که بتوان با قاطعیت گفت بیماری آنها کاملاً بهبود یافته است؟ (اصولا ما برای طرح این ادعا که فلان دارو منجر به بهبود بیماری میشود نیازمند اجرای کارآزمایی بالینی در گروههای مقایسه و پیگیری بیماران هستیم و حتی پس از اینکه اثبات کردیم درمان ما بیخطر و موثر است همچنان نیازمند پیگیری اثرات درمان خود بعد از ورود آن به بازار هستیم و تا سالها باید نتایج درمان را پیگیری کنیم). به عبارت ساده، نمیتوان چنین فرآیندی را که میتواند سالها طول بکشد مثل یک عملیات سری کماندویی پنهان کرد.
از سوی دیگر سرطان یک بیماری چند وجهی است و عوامل خطر متنوعی از ژنتیک و محیط گرفته تا تغذیه و سبک زندگی در آن موثر است و طیف متنوعی از تومورها و سلولهای سرطانی را در بر میگیرد که به شیوههای گوناگون در اندام انسان ظاهر شده و منجر به بیماری یا مرگ میشوند و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهها و بیمارستانهای بسیاری در سراسر جهان در حال تحقیق روی این بیماری هستند و روشهای درمانی خود را بازنگری و به روز میکنند یا تغییر میدهند. پس ادعای اینکه یک دارو کشف شده که میتواند سرطان را (به طور عمومی و تمام و کمال) درمان کند شبیه این است که بگوییم نوشدارو را کشف کردهایم که البته این نوشدارو فقط در داستانهای شاهنامه و نزد کیکاووس است که همان را هم از سهراب دریغ کرد!
حالا برگردیم به ادعای شبه علم خوردن لیمو ترش برای جلوگیری از سرطان! اصولاً فکر نمیکنم شرکتهای داروسازی بتوانند به در خانههای ما بیایند و گوشیهای هوشمند ما را به زور از ما بگیرند تا نتوانیم این خبر سری و محرمانه را در گروه مجازی فامیل ببینیم! البته من خودم از علاقهمندان به لیمو ترش هستم و معمولاً با غذا آن را مصرف میکنم اما برای کاهش خطر ابتلا به سرطان بهتر است به سبک زندگی و تغذیه و سایر نکاتی که دانشمندان در پژوهشها به آن رسیدهاند هم عمل کنیم.
انتهای پیام/