چاهپیمایی هستهای یا Nuclear Well Logging روشی است که با استفاده از پرتوهای نوترونی و گاما، اطلاعات دقیقی از لایههای زیرزمینی فراهم میکند. این روش بدون نیاز به نمونهبرداری فیزیکی، تخلخل، چگالی و نوع سیال موجود در سنگها را تشخیص میدهد. در مقایسه با روشهای سنتی، چاهپیمایی هستهای دقت بالاتری دارد، هزینههای اکتشاف را کاهش میدهد و به تصمیمگیری سریعتر و بهتر در مراحل حفاری کمک میکند.
شهید مجید شهریاری در طول فعالیت علمی خود، این روش را برای مخازن کربناته ایران (مانند میادین نفتی جنوب) بهینهسازی کرد. مخازن کربناته دارای ساختارهای پیچیدهای هستند که شناسایی دقیق آنها با روشهای سنتی دشوار است. او با استفاده از شبیهسازیهای کامپیوتری (مانند الگوریتم مونت کارلو)، دقت این روش را افزایش داد و راهکارهایی برای کاهش هزینههای اکتشاف ارائه داد.
چگونه این روش صنعت نفت ایران را متحول کرد؟
تحقیقات دکتر شهریاری نقش کلیدی در توسعه علمی و اقتصادی زیرساختهای نفتی ایران داشت:
کاهش هزینههای اکتشاف: استفاده از چاهپیمایی هستهای به جای روشهای مکانیکی، هزینههای حفاری را کاهش داده و نیاز به چاههای اکتشافی متعدد را کاهش میدهد.
افزایش دقت در شناسایی مخازن: دادههای دقیقتر به شرکتهای نفتی کمک میکند تا استخراج را بهینهسازی کنند و از تلفات نفتی جلوگیری کنند.
کاربرد در میادین دشوار: در میادین نفتی با شرایط پیچیده (مانند میادین جنوب ایران)، این روش اطلاعات دقیقتری نسبت به روشهای سنتی فراهم میکند.
وضعیت فعلی این دانش در ایران
امروزه، مرکز تحقیقات هستهای ایران و شرکت ملی نفت ایران، از دانش ایجادشده توسط شهید شهریاری در طرحهای اکتشافی خود استفاده میکنند. این دانش بهویژه در میادین کربناته جنوب کشور نقش کلیدی دارد. بر اساس گزارشهای منتشرشده، دقت شناسایی لایههای حاوی نفت با استفاده از این روش به بیش از ۹۰ درصد رسیده است، در حالی که در روشهای قدیمی این عدد تنها ۶۵ تا ۷۰ درصد بود.
مجید شهریاری معروف به «شهید علم» کی بود؟
دکتر مجید شهریاری (متولد ۱۳۴۷ – شهادت ۱۳۸۹)، فیزیکدان هستهای و استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر، یکی از چهرههای برجسته دانش هستهای ایران محسوب میشد. او در زمینه کاربردهای غیرنظامی انرژی اتمی فعالیت میکرد.
شهادت وی در یک حمله تروریستی در سال ۱۳۸۹، علاوه بر از دست دادن یک استاد و پژوهشگر برجسته، ضربهای بزرگ به توسعه علمی و فناوری ایران بود.
شهید مجید شهریاری با پژوهشهای خود در حوزه چاهپیمایی هستهای، زمینهای را فراهم کرد که ایران بتواند در حوزههای استراتژیکی مانند صنعت نفت، مستقل عمل کند. این دانش، امروزه در خدمت توسعه پایدار و بهینه منابع هیدروکربوری کشور است.
انتهای پیام/